Tikva, dulek, ludaja ili jednostavno bundeva jedna je od najčešćih biljnih kultura koje se nalaze na trpezi s početka jeseni. Od nje se mogu praviti različita jela i poslastice za svačiji ukus. Sadrži obilje vitamina i hranljivih vlakana. U zvaničnoj i narodnoj medicini upotrebljava se zrelo sjeme gajene bundeve. Pri tom prednost imaju kultivari sa mekom sjemenjačom, koja se lakše odvaja i uklanja sa sjemenog jezgra.
– Osnovni sastojak sjemena bundeve je masno ulje koga ima do pedeset odsto – kaže profesor dr Zoran Maksimović sa Farmaceutskog fakulteta. – Osim masnog ulja sadrži i proteine, kao i vitamine rastvorljive u mastima (A, D, E i K), malu količinu sluzi, neke proste ugljene hidrate, mineralne materije. Sjeme bundeve upotrebljava se u liječenju benigne hiperplazije prostate. S obzirom na to da se ovaj poremećaj javlja kod približno polovine muške populacije poslije 45 godine, sjemenke bundeve se preporučuju kao najprirodniji način prevencije. U tu svrhu dnevno je dovoljno pojesti deset grama prijesnih, ne pečenih sjemenki. Za sladokusce sjemenke se mogu isitniti i pomiješati sa medom ili jogurtom.
Važno je da se sjeme što prije očisti od vezivnog tkiva bundeve, opere i što prije osuši da se ne bi pokvarilo i izgubilo ljekovitost.
U APOTEKAMA su dostupni i fitopreparati koji sadrže granulat sjemena bundeve ili lipofilni ekstrakt. Najdragocjeniji proizvod je ulje koje se dobija postupkom takozvanog „hladnog cijeđenja“ i ne podvrgava se rafinaciji. Koristi se za ishranu, zbog izuzetne hranljive vrijednosti, ali ne za termičku obradu, tačnije za prženje i pečenje, već kao dodatak jelima. Ono sadrži više od šezdeset odsto linolne masne kiseline, fitosterole i karotenoide.
Podjednako kvalitetan uticaj na zdravlje ima i meso bundeve. Pečena ili kuhana bundeva i svježe cijeđeni sok od nje veoma blagotvorno djeluju na zdravlje crijeva i pospješuju izbacivanje tečnosti iz organizma.
Bundeva pripada istoj porodici biljaka kao i lubenice, dinje, krastavci i tikvice. Osim što se gaji dosta često i samoniklo raste naročito u krajevima sa umjerenom do toplom klimom. Pretpostavlja se da potiče iz regiona Srednje Amerike, odakle je zajedno sa kukuruzom, paprikom, duvanom i krompirom donijeta u Evropu poslije Kolumbovog otkrića. Ona je jednogodišnja zeljasta biljka, čija dužina stabla može da premaši i 10 metara. Cvjetovi su žuti, krupni i formiraju oblik zvjezdastog lijevka, smješteni u pazusima listova. Biljka razvija posebno muške, a posebno ženske cvjetove. Listovi su veliki, srcolikog oblika, podijeljeni na režnjeve i vrlo hrapavi. Plodovi su loptastog oblika, ponekad rebrasti bijele ili narandžaste boje i veoma krupni sa tanjom ili debljom korom.
Novosti/Informer.ba
