Amnesty International upozorava da pune razmjere seksualnog nasilja počinjenog tokom rata u Bosni i Hercegovini, koje je razorilo živote hiljada žena širom zemlje, još nisu priznale vlasti Republike Srpske koje moraju da osiguraju reparaciju za žrtve ratnih silovanja.
Reparacije za žrtve ratnih silovanja u bh. entitetu Republika Srpska, pruža sliku trenutne situacije u kojoj se danas nalaze žene koje su preživjele ratna silovanja i dio je aktuelnog projekta Amnesty International organizacije za osiguravanje pravde i naknade štete.
Amnesty International je, još od početka rata, prikupljao brojna svedočenja žena koje su bile podvrgnute torturi, uključujući i često te u više navrata ponavljano sistematsko silovanje, seksualno ropstvo, prisilne trudnoće kao i druga krivična djela seksualnog nasilja.
“Zaglušujuća je tišina koja u Republici Srpskoj okružuje ratno silovanje žena, međunarodno priznati zločin po međunarodnom pravu. I vlasti i sredstva informiranja ignorišu stradanje dijela stanovništva “, rekao je Džon Dalhuizen, programski direktor Amnesti Internationala za Evropu i srednju Aziju.
“Gotovo 20 godina po okonačnju sukoba, surov propust da se osigura pravda za one koji su preživjeli ratno seksualno nasilje mora da napokon bude iznijet na svjetlo dana da bi preživjeli sami obnovili sopstveni život i da bi zacijelile rane u njihovim porodicama, zajednicima i društvu. Mnoge žrtve se još bore s fizičkim, emocionalnim i socijalnim posljedicama zločina kojima su bili podvrgnuti. Pravda za preživjele zahtijeva krivično procesuiranje počinilaca i priznanje kontinuiranih efekata njihovog zlostavljanja, ali i riješenost da se te posljedice otklone. Vlasti Republike Srpske moraju da izađu ususret tim potrebama i da rade na sprječavanju stigmatizacije koja prati one koje su preživjele ratna silovanja kako bi preživjele dobile priliku da slobodno progovore”, kaže Dalhuizen.
Prema saznanjima Amnesti Internationala, vlasti Republike Srpske nisu nikada pokušale da u značajnijoj mjeri prikupe podatke o ovom dijelu stanovništva, da shvate i kvantifikuju njihove probleme ili da razviju politiku koja bi se pozabavila njihovim specifičnim potrebama niti su pokušale da podstaknu javnu diskusiju i prekinu tišinu koja okružuje zločine koji su, tokom rata, počinjeni nad ovim ženama.
Kao rezultat silovanja i drugih slučajeva kršenja ljudskih prava koja su u vezi s ratom, kod mnogih preživjelih razvijeni su posttraumatski stresni sindrom kao i drugi psihološki poremećaji. Kod preživjelih su tako prisutni osjećaji nesigurnosti, sramote, samooptuživanja, depresije, fragmentiranog pamćenja i nedostatka koncentracije i noćne more, javljanje pred očima scena iz prošlosti, uznemirenost ili podozrenje prema drugima.
“Vlasti u Republici Srpskoj bi, za početak, morale da jasno i glasno priznaju da su tokom rata počinjena silovanja i drugi oblici seksualnog nasilja. To će pomoći u stvaranju atmosfere u kojoj će zaživjeti javna rasprava o ovom pitanju i gdje će preživjele osjetiti dovoljno samopouzdanja da se pojave u javnosti, ispričaju svoju priču i zahtijevaju pravdu”, kaže Dalhuizen.
Od desetina hiljada navodnih zločina seksualnog nasilja počinjenih nad ženama i djevojčicama tokom rata u Bosni i Hercegovini, od 1995. godine procesuirano je manje od 40 slučajeva, bilo u Međunarodnom sudu za ratne zločine počinjene na tlu bivše Jugoslavije u Hagu, bilo u državnim i entitetskim sudovima u samoj BiH.
Amnesty International je od 1992. do 1995. u Bosni i Hercegovini dokumentirao svjedočenja velikog broja žena koje su bile žrtve sistematskog silovanja, seksualnog ropstva, prisilnih trudnoća te drugih krivičnih djela seksualnog nasilja.
Od 2008. godine, 13 godina nakon završetka rata, Amnesty International se vratio u BiH da bi razgovarao sa žrtvama krivičnih djela seksualnog nasilja o njihovim iskustvima u pristupu pravdi, istini i reparaciji za ta krivična djela.
Od 2009. Amnesty International je započeo svoju međunarodnu kampanju protiv nekažnjivosti za ratna silovanja i druga krivična djela seksualnog nasilja počinjena u BiH. Kampanji su se pridružili lokalni uredi Amnesty Internationala i pristalice širom svijeta pozivajući bosanskohercegovačke vlasti da promijene diskriminirajuću državnu politiku i zakone koje žrtvama uskraćuju pravo na pravdu, istinu i reparaciju. Predstavnici Amnesty Internationala neprestano lobiraju u UN-u i Evropskoj uniji, podstičući ih da vrše pritisak na bosanskohercegovačke vlasti da ispune svoje interne i međunarodne obaveze u odnosu na žrtve silovanja u ratu.
Članovi Amnesty Internationala (njih oko tri miliona širom svijeta) i njegove pristalice poslali su brojne apele bosanskohercegovačkim vlastima pozivajući ih da hitno rade na osiguranju postizanja pravde i adekvatne reparacije za ovu grupu žrtava ratnih zločina.
Fena/Informer.ba
