Iako su suočene s djelovanjem ekstremnih ideologija, države Zapadnog Balkana ni dvadeset godina nakon rata nemaju adekvatan odgovor na jačanje desnog ekstremizma, ocjenjuju analitičari.
Desni ekstremizam u zapadno-balkanskim državama više se ispoljava na nacionalnoj i(ili) religijskoj osnovi nego kroz rasnu i političku netrpeljivost. U Srbiji, Hrvatskoj i BiH djeluju razne grupe čija se ideologija zasniva na negiranju drugih i drugačijih, a analitičari ocjenjuju da one često imaju uporišta i u institucijama vlasti.
Desni ekstremizam otežava normalizaciju odnosa u regiji
Primjer sprege političkih zvaničnika i desnog ekstremizma u BiH navodi profesor na sarajevskom Filozofskom fakultetu dr. Salih Fočo “Političke snage pothranjuju konfliktnost u BiH krijući se iza Daytonskog sporazuma i koristeći ekstremne desničarske grupe da onemoguće povratak izbjeglica, a time i reintegraciju BiH u okvirima prijeratnog statusa”, kaže dr. Fočo.
Profesor Salih Fočo vjeruje da je desni ekstremizam uvezen u BiH iz država regije (četnički i ustaški pokreti) i arapskih zemalja (vehabije). “Rat i ekonomska kriza ovaj su prostor učinili podobnim za manipuliranje, a ekstremne grupe koje ovdje djeluju žele destabilizirati Evropu i spriječiti normalizaciju stanja na prostoru bivše Jugoslavije”, kaže dr. Fočo.
Neonacističkim grupama manipulira i država?
Beogradski sociolog dr. Dušan Janjić prepoznaje dva pravca ekstremne desnice koja djeluje u Srbiji i drugim balkanskim državama. “Jedan je bio u funkciji raspada bivše Jugoslavije i stvaranja novih država (Srpska Radikalna stranka i Hrvatska stranka prava), a drugi je povezan sa događajima u Evropi i krizom liberalne demokratije i globalne ekonomije”, kaže Janjić. “To su neonacističke grupe poput ‘Nacionalnog stroja’, ‘Srpskog narodnog pokreta Naši’ i dijelova ‘Srpskog narodnog pokreta 1389′. Takve organizacije najčešće se grupišu oko ekstremnih dijelova navijačkih grupa i ima ih u skoro svakom srbijanskom gradu. Njima manipulira i država kako bi za nju radile prljave poslove u vezi sa drogom, odnosno organiziranim kriminalom”, navodi Janjić.
Desni ekstremizam na nacionalnoj i religijskoj osnovi
“Desni ekstremizam prisutan je i u Hrvatskoj, o čemu liberalno-demokratske snage moraju voditi računa”, kaže za Deutsche Welle profesor Filozofskog fakulteta u Zagrebu dr. Ivo Goldstein. Dr. Goldstein smatra da desni ekstremizam u Hrvatskoj, ali i drugim državama regije, danas nije toliko vezan za Drugi svjetski rat i bivši nacional-socijalistički pokret.
“Taj ekstremizam, prezirom pa i mržnjom prema drugima, druge vjere ili druge nacije, razara društveno tkivo unutar dotične države, a istovremeno otežava normalizaciju odnosa sa susjedima. Pri tome moramo biti svjesni činjenice da jedan esktremizam hrani drugi, što je karakteristično za većinu zapadno-balkanskih država, posebno BiH”, kaže dr. Goldstein.
Analitičari vjeruju da zapadno-balkanskim državama tek predstoji suočavanje sa najradikalnijim oblicima desnog ekstremizma, odnosno neonacizma, jer socijalno dno ekonomske krize još nije isplivalo. Dušan Janjić smatra da u cijeloj regiji može doći do uspona neonacizma, odnosno da će se “Balkan u naredne tri do četiri godine pridružiti evropskom trendu u smislu jačanja desnog ekstremizma”.
DW/ Autor: Samir Huseinović/Informer.ba
