Svaka prilika je dobra za naše svađe. Svađamo se i sa evropskim političarima, od kojih očekujemo da oni urade ovo ili ono za nas i našu budućnost. Bošnjački političari su, na primjeru sporova oko fondova IPA, sumnjičili Evropu da teži konfederalizaciji ili čak podjeli BiH; srpski političari sumnjiče EU da podržava centralizaciju BiH koja nije nužna za evropske integracije, hrvatski političari sumnjiče EU za ignoriranje njihovih legitimnih zahtjeva… Svakome je nešto preče od Evrope.
Da li u zemlji u kojoj važi izreka – Nek komšiji crkne krava! – imamo snage da se radujemo uspjehu sebi najbližih naroda i država? Vidjećemo danas. U Bruxellesu se održava samit Evropskog vijeća koji će dugoročno odrediti odnose u ovom regionu. Nemamo jednog imena za ovo područje. I dalje ga opisujemo kao područje država nastalih raspadom bivše Jugoslavije, kao dio područja jugoistočne Evrope ili srednje Evrope, te kao zapadni Balkan. Imenovaćemo ga tek kad se završe ovi istorijski procesi kojima svjedočimo najmanje posljednjih dvadeset godina.
Posljednji takav proces počeo je zaključcima Evropskog vijeća sa samita u Solunu 21. juna 2003. godine, kada su predsjednici država ili vlada zemalja članica EU definirali evropski odnos prema zapadnom Balkanu. Tada je deklarirano da je “budućnost Balkana unutar Evropske unije”. Solunski proces pristupanja država zapadnog Balkana može se sažeti u dva osnovna stava, izražena u jednoj jedinoj rečenici tadašnje izjave Evropskog vijeća: “Fragmentacija i podjela duž etničkih linija je nespojiva sa evropskom perspektivom, koja bi trebala da djeluje kao katalizator suočavanja sa problemima u regionu”. Samit Evropskog vijeća u Bruxellesu danas označava simbolički završetak ovog procesa od 2003. do 2011. godine.
Razlike su više nego dramatične. Prvo, dok je solunski samit bio posvećen odnosu EU prema zapadnom Balkanu, sada je odnos prema ovom regionu na samoj margini susreta u Bruxellesu. Strahovanja pa i neke najave da se ulaskom Hrvatske u EU okončava proces pristupanja novih članica u EU, za sada, nisu potvrđena. Evropska komisija je uoči rasprave Evropskog vijeća o mogućem prijemu novih članica u EU preporučila početak pregovora sa Crnom Gorom i davanje statusa kandidata za članstvo u EU Srbiji. Predstavnici Hrvatske danas potpisuju Sporazum o pristupanju EU, nakon što su uspješno okončali pregovore sa EU u junu. Preostalo je samo da se građani Hrvatske na referendumu izjasne da li žele da se njihova država priključi EU 1. jula 2013. godine. Hrvatski zahtjev za članstvo u EU predao je Ivica Račan, kao premijer 21. februara 2003. godine u Atini. Četiri mjeseca kasnije, održan je solunski samit koji je potvrdio da sve ovdašnje države imaju mjesto u Evropi, pod određenim uslovima. Od tada je Hrvatska ispunila sve uslove.
Svoje uslove mi nismo ispunili. Ostajemo sami. Evropska granica stiže na granice Hrvatske. Jadranska obala je u Evropi, Hercegovina nije. Posavina ostaje na Balkanu, Slavonija je u Evropi. S jedne strane Drine, moguće je da postanu kandidati za članstvo u EU, ali rasprave o tome biće završene tek danas u Bruxellesu. S ove strane Drine, mi još nismo podnijeli ni zahtjev za prijem u članstvo u EU. Taj čin nije samo formalan. Trebao je da podrazumijeva da su naše vlasti u stanju da postignu konsenzus o bilo čemu. Kao takav test naše sposobnosti da postignemo konsenzus o bilo čemu postavljena su tri pitanja – popisa, presude Sejdić – Finci i sistema državne pomoći. Nismo prošli ni popravni test. Poslanici koje smo birali i stranke koje ih kontrolišu nisu bile sposobne pronaći kompromis. To je naš neuspjeh. Ali, nema nikakvog uzbuđenja u podijeljenjim i suprostavljenim javnostima u BiH zbog takvog neuspjeha. Možda je upravo u tome najbolji pokazatelj neuspjeha solunskog procesa da postavi evropsku perspektivu BiH kao katalizator suočavanja sa problemima koje imamo. Sada imamo prijedlog predsjednika RS-a Milorada Dodika da ova evropska pitanja u Parlamentu BiH odvojimo od pitanja formiranja Vijeća ministara. Saradnja političara na ovim evropskim i sličnim zakonodavnim projektima u parlamentu mogla bi da vodi ka obnovi povjerenja i unutar institucija BiH, između stranaka i u javnosti, pod uslovom da prihvatimo takvo kretanje ka Evropi kao svoj prioritet.
Činjenica je da ne možemo riješiti niti jedan problem u BiH pozivanjem na zajednički interes svih kroz ubrzanje evropskih integracija BiH. Kao jedina uspješna iznimka i dalje ostaje proces liberalizacije viznog režima za narode zapadnog Balkana, jer je pritisak građana na političare bio dovoljno snažan. Mi smo se svađali oko Zakona o popisu zbog njegovih posljedica po način podjele vlasti. Svađamo se oko implementacije presude Sejdić – Finci i principa političke reprezentacije nacija i građana. Svađamo se oko načina progona osumnjičenih za ratne zločine i 20 godina poslije početka ratova u ovom regionu. Svaka prilika je dobra za naše svađe. Svađamo se i sa evropskim političarima, od kojih očekujemo da oni urade ovo ili ono za nas i našu budućnost. Bošnjački političari su, na primjeru sporova oko fondova IPA, sumnjičili Evropu da teži konfederalizaciji ili čak podjeli BiH; srpski političari sumnjiče EU da podržava centralizaciju BiH koja nije nužna za evropske integracije, hrvatski političari sumnjiče EU za ignoriranje njihovih legitimnih zahtjeva… Svakome je nešto preče od Evrope. “Ne može EU željeti članstvo BiH u Uniji više nego što to želi BiH”, izjavio je šef Delegacije Evropske unije u Bosni i Hercegovini i specijalni predstavnik EU, ambasador Peter Sorensen. Mi sve vrijeme zaboravljamo da je to dvostrani odnos i da svoj dio posla nismo uradili. Dobra vijest iz Bruxellesa za nas je jedino da nam vrata još nisu zalupili, da i dalje imaju strpljenja i da nas pozivaju da sami nešto uradimo za sebe dok ne bude prekasno.
Oslobođenje/Informer.ba
