Dejtonskim mirovnim sporazumom nije odgovoreno na pitanja koja se tiču suštinskih uzroka i karaktera rata u Bosni i Hercegovini, te je na taj način omogućeno da ratne ideologije i poslije Daytona nastoje da se realiziraju političkim sredstvima, ocjena je prof. ustavnog prava Kasima Trnke, izrečena u izjavi za Fenu u povodu 16. godišnjice parafiranja Dejtonskog sporazuma.
Trnka smatra da Dejtonski sporazum ima konstrukcione greške koje su, prije svega, rezultat nagodbe velikih sila, te podsjeća da je u tzv. kontakt-grupi postignuta saglasnost između zapadnih sila i Rusije da se prihvati faktičko stanje uspostavljeno silom, odnosno da Bosna i Hercegovina bude podijeljena na dva entiteta po formuli 49 prema 51 posto (omjer: RS i FBiH).
Po njegovim riječima, favoriziranjem nacionalne komponente te potpunim zanemarivanjem integrativnih elemenata – pozicije građanina, ljudskih prava, ekonomije i drugih integrativnih funkcija, prenaglašene su posebnosti s centrifugalnim tendencijama, što rezultira veoma slabom državom.
Trnka, istovremeno, cijeni da se namjera pregovarača (u Daytonu) da međunarodna zajednica u prijelaznom periodu posredstvom visokog predstavnika neutralizira spomenute negativne tendencije pokazala apsolutno neuspješnom.
“Shodno tome, međunarodna zajednica snosi značajan dio odgovornosti zbog nefunkcioniranja sistema, jer je napravila defektan međunarodni ugovor”, kazao je Trnka, uz napomenu da danas prilično licemjerno “pere ruke od svega”, koristeći se sintagmom “neka se domaći političari dogovore”, a koji, zbog različitih koncepata i polazišta, nisu u poziciji to i učiniti.
Trnka je mišljenja da je rješenje da međunarodna zajednica na svaki način pomogne domaćim vastima da se ubrza proces evroatlantskih integracija te da bi sa stepenom ostvarivanja kriterija za pristup NATO-u i Evropskoj uniji slabile dezintegracione tendencije u BiH, što je i jedini put za ozdravljenje situacije u našoj zemlji.
Trnka konstatira da, ukoliko se to ne bude dešavalo, “na sceni” imamo, nažalost, obrnut proces – da se nacionalne elite, posebno srpska, koja je to djelimično već ostvarila, i hrvatska, koja to sada želi, zaokruže dio teritorije na kojoj imaju jednonacionalnu vlast i da, kako to otvoreno kažu predstavnici nekih političkih stranaka s hrvatskim predznakom, naprave tzv., konsocijacijsku demokratiju u kojoj će svako imati demokratiju na vlastitoj teritoriji, a eventualno se nešto dogovarati na nivou države Bosne i Hercegovine.
Ovo potonje bio bi put u disoluciju i u destabilizaciju s ozbiljnim sigurnosnim rizicima na koje ni Evropa ne bi više mogla ostati indiferentna, smatra Trnka, pledirajući za rješenje koje podrazumijeva brzo uključivanje Bosne i Hercegovine u evroatlantske integracijske tokove.
Dejtonski mirovni sporazum (ili Dejtonski sporazum ili Dayton), pravni je akt sporazumnog karaktera parafiran u vojnoj zračnoj luci Right-Paterson kod Daytona, američka savezna država Ohio, kojim je prekinut rat u Bosni i Hercegovini, a koji je trajao od 1992. do 1995. godine.
Konferencija je trajala od 1. do 21. novembra 1995. Glavni sudionici bili su bh. predsjednik Alija Izetbegović, srbijanski predsjednik Slobodan Milošević, hrvatski predsjednik Franjo Tuđman te glavni američki posrednik Richard Holbrooke i general Wesley Clark.
Dejtonski mirovni sporazum zvanično je potpisan u Elizejskoj palači u Parizu 14. decembra 1995. godine.
Sporazum je bio kulminacija tzv. šatl (Shuttle) diplomatije koju je otpočeo Richard Holbrooke sa svojim timom pod sponzorstvom Sjedinjenih Američkih Država.
Fena/Informer.ba
