Pod nadzorom američke Agencije za nacionalnu bezbjednost (NSA), čiji su obavještajci prikupljali audio, video-materijale, fotografije, mejlove i pretraživanja po internetu, po svemu sudeći bio je i 3,1 milion aktivnih korisnika mobilnih telefona u BiH, procjenjuju eksperti za bezbjednost.
Ovoj frapantnoj brojci vrlo bliskoj ukupnom broju bh. stanovnika, koji iznosi oko četiri miliona, svakako treba dodati i građane koji su korisnici interneta, prije svega društvenih mreža, a koji su takođe bili po prismotrom američkih obavještajaca.
Ovu veliku špijunsku aferu otkrio je bivši tehnički pomoćnik u CIA Edward Snowden, a cijela mašinerija za prisluškivanje i praćenje nazvana je “Bezgranični doušnik”.
Tako je otkriveno da je NSA samo tokom marta ove godine presrela 97 milijardi digitalnih podataka o telefonskim pozivima i razmijenjenim elektronskim porukama iz cijelog svijeta.
Američke špijunske agencije imale su pristup telefonskim komunikacijama i izvlačile podatke sa servera devet vodećih američkih informatičkih firmi, među kojima su “Facebook”, “Google”, “Yahoo”, “Microsoft”, “Skype” i “Apple”, dok je program preko kojeg se sakupljaju podaci nazvan PRIZMA i počeo je s radom 2007. godine.
Zemlje na mapi NSA označene su različitim bojama u zavisnosti od intenziteta nadzora nad njima, tj. njihovim građanima. Boje variraju od svijetlozelene, što znači najmanji stepen nadzora, preko žute i narandžaste do crvene.
Američka agencija je BiH označila tamnozelenom bojom, koja predstavlja veći stepen špijunaže. Istom bojom označene su Crna Gora i Hrvatska. Srbija je jedina zemlja na svijetu označena crnom bojom, što znači da je najmanje špijunirana i s minimalnim brojem presretanih i snimljenih informacija. Kosovo je izdvojeno iz Srbije i obilježeno je narandžastom bojom, što je u rangu sa Indijom, Kinom i Egiptom, iz kojih je NSA presrela ubjedljivo najviše podataka.
Iran je zemlja iz koje je prikupljen najveći broj podataka, odnosno najviše prate građane te zemlje. Slijede ga Pakistan, a potom Jordan, Egipat i Indija.
Marko Nicović, ekspert za bezbjednost, siguran je da je vršen ovakav nadzor od strane američke obavještajne službe, te je istakao da je prostor bivše Jugoslavije “izbušen” obavještajnim službama.
“Oni imaju jednu vrstu uvida tačno u sva dešavanja, ko ih zainteresuje bude prisluškivan na ovom prostoru. Dakle, ‘veliki brat’ prati ovaj prostor kao neko svoje dvorište u kojem tačno zna šta se dešava“, rekao je Nicović i dodao da je vršen nadzor nad svim korisnicima mobilnih telefona u BiH, ali i korisnika društvenih mreža Facebooka, Twittera i drugih. Prema njegovim riječima, čitav svijet je bukvalno pod kontrolom SAD, ističući da su oni najjača tehnološka sila pa to koriste bez ikakvih ograničenja.
“Desi se da Wikilliks ili ovaj Snowden iskoči iz te šeme pa ti podaci procure“, rekao je Nicović. On je pojasnio da su SAD prodale većinu softvera u svijetu, a da svaki od tih njih ima “rezervna vratanca” na koja mogu da uđu njihove obavještajne službe.
“Bez obzira da li se radi o bankama, vladama, ministarstvima, firmama, pojedincima, oni imaju ta vratanca gdje mogu da uđu i da saznaju podatke o bilo kojem od tih softvera, koje su prodali bilo gdje u svijetu“, rekao je on. Istakao je da ukoliko se vrši nadzor nad narko-terorizmom pokrivaju se riječi, primjera radi heroj, droga, kokain i drugo u tom smislu te se pravi selekcija riječi koje koriste ljudi u toj komunikaciji.
Nakon toga se pravi sistematizacija razgovora i načina izražavanja pa se prema tome prosuđuje da li je neko uvezan u nešto. Isto tako, kad se prate obavještajni kanali, pokrivaju se riječi terorizam, špijunaža ili spominjanje nekih drugih obavještajnih službi, ruska ili egipatska pa se opet vrši sistematizacija.
“Onda se opet pravi drugi pristup sistematizovanim podacima, obrađuju se određena lica i padaju pod obavještajnu analizu i to je beskrajna traka“, pojašnjava Nicović.
Podsjećamo da je na kraju prošle godine u BiH zabilježen 3,1 milion korisnika mobilnih, te 920.000 pretplatnika fiksnih telefona. Pored toga, zvanični podaci sa kraja prošle godine pokazuju da je u BiH 2.113.100 korisnika interneta, od čega je na Facebooku aktivno oko 1,5 miliona građana.
Neke od traženih riječi
– Terorizam
– Špijunaža
– Služba
– Droga
– Kokain
– Heroj
Keith Alexsandar, direktor NSA, izjavio je da je prisluškivanje telefonskih i internetskih komunikacija doprinijelo sprečavanju “nekoliko desetina” mogućih napada i upozorio da iznošenje detalja o ovom tajnom programu šteti bezbjednosti države, ali i drugih zemalja.
Sa druge strane, Kina je saopštila da ne raspolaže informacijama o Edwardu Snowdenu, koji se trenutno nalazi u Hongkongu. Kako je izjavio, planira tu da ostane i suprotstavi se eventualnim pokušajima da bude izručen u SAD radi krivičnog gonjenja, ali je i obećao da će objaviti i podatke o metama koje su SAD nadgledale.
Inače, istražioci vlade SAD započeli su potragu za Snowdenom nekoliko dana prije nego što je on izašao u javnost sa informacijama. Hua Čunjing, portparol Ministarstva spoljnih poslova Kine, ponovila je tvrdnju Kine da je ova zemlja žrtva sajber napada i da Peking snažno podržava mjere zaštite na internetu.
Nezavisne/Informer.ba
