Australija, Kanada, Engleska, Holandija i Švedska su zemlje na vrhu liste želja radnika koji žele da napuste BiH i nađu dobro plaćen posao, ali pored ovih odlaze trbuhom za kruhom čak i u Azerbejdžan i Sudan.
Među njima najviše je muškaraca između 25 i 40 godina i to sa srednjom stručnom spremom. Sa druge strane, Slovenija je obećana zemlja za medicinske stručnjake s ovih prostora, mada i Njemačka, Švajcarska i Italija otvaraju vrata za naše medicinare.
Istovremeno, u BiH ne postoji zvanična statistika koja pokazuje koliko naših građana radi u inostranstvu, a tek sporadično čuje se za njihove probleme, ali i uspjehe.
“Radne migracije je teško statistički ili na drugi način obrađivati jer ne postoje procjene koliko ljudi trenutno radi u inostranstvu i šta se s njima dešava”, ističe Miroslav Vukajlović, direktor banjalučke agencije za posredovanje pri zapošljavanju “Spektar”.
Po njegovim riječima, radne migracije kod nas se dešavaju na vrlo opasan način, jer niko nema kontrolu i ne zna koliko građana BiH živi i radi na nekim drugim destinacijama i pod kojim uslovima.
“Scenario je sljedeći – u selo dođe čovjek koji vrbuje jednog ili dvojicu ljudi, koji njemu kasnije dovedu desetine ili stotine ljudi, koji kao ekipa odlaze na neka tržišta rada“, upozorava Vukajlović.
Većina nezaposlenih bi da nađe posao u struci, a prednjače ljekari, stomatolozi, sa i bez radnog iskustva, srednji i viši medicinski kadar, pa razni tehničari i osobe sa srednjom stručnom spremom.
Radnici medicinske struke i osobe s visokom stručnom spremom generalno bolje prolaze jer države u koje odlaze vode kvalitetnu migracionu politiku.
“One su otvorile vrata za ljude koji imaju viši stepen obrazovanja ili određena specijalistička znanja koja su im potrebna. Kada se pojavi stručnjak koji ima sposobnost da preuzme neke ozbiljnije poslove, logično je da pametna država ne propušta priliku da ga se na neki način dočepa”, priča Vukajlović.
Jedna ljekarka opšte prakse, koja je željela da ostane anonimna, kaže da su zarada, mogućnost za napredovanje u karijeri, bolja edukacija i opremljenost ustanova razlozi zbog kojih odlazi u Sloveniju.
“Tamo su ljekari poštovani, a menadžeri ustanova su spremni da u razvoj kadra stalno ulažu”, kaže ova ljekarka.
Osim Slovenije, koja je promijenila zakonske propise koji omogućavaju lakše zapošljavanje ljudi iz regiona, za medicinare su atraktivne Njemačka, Švajcarska i Italija.
“Menadžeri zdravstvenih ustanova ne mogu da zadrže kadar slabim platama kada im u inostranstvu nude nekoliko puta veća primanja”, ističe Milenko Granulić, predsjednik Sindikata zdravstva i socijalne zaštite RS, i dodaje da je dvadesetak cijenjenih stručnjaka tokom 2011. godine napustilo državne ustanove i otišlo u druge države ili privatni sektor.
Prema njegovim riječima, treba promijeniti Zakon o platama i Kolektivni ugovor, koji menadžerima onemogućava da nagrade radnike koji dobro rade. “Kada se to promijeni kolege neće imati potrebu da odlaze od nas”, zaključuje Granulić.
Naši ljudi, s kvalifikacijama ili bez njih, koji bi da nađu posao van naših granica, najčešće su građevinci, poljoprivredni i radnici u ugostiteljstvu i uslužnim djelatnostima. Uhljebljenje najlakše nađu u susjednim i državama jugoistočne Evrope, ali i u šengenskom prostoru.
“Niko sa sigurnošću ne može da kaže koliko građevinaca iz BiH ima u inostranstvu, ali znamo da ih ima od Azerbejdžana do susjednih republika. Tek kada se jave problemi, saznajemo da su otišli i gdje su otišli”, upozorava Mile Ribić, predsjednik Sindikata građevinarstva i stambeno-komunalne djelatnosti RS.
Interesovanje drugih država za našu radnu snagu je oduvijek postojalo jer se pokazalo da su naši ljudi kvalitetni, dobri radnici i veoma se brzo uklope.
Sporazumi o zbrinjavanju
BiH ima potpisan sporazum o socijalnom zbrinjavaju sa svim zemljama bivše Jugoslavije, Mađarskom, Austrijom i Belgijom. Taj sporazum podrazumijeva da radnik koji migrira u tu državu ima regulisano penziono i socijalno osiguranje.
“Prava koja radnici ostvare iz radnog odnosa tamo, automatski su priznata i kod nas. Njihove porodice potpuno normalno mogu da dođu tamo da žive i da dobiju radnu dozvolu. Sporazum o radnom zbrinjavanju je mnogo lošija varijanta, a predviđa da država koja potpiše sporazum s BiH samostalno uređuje radni odnos između migranta i onda nema nikakvih obaveza za uplaćivanje penzionih i drugih doprinosa. Sam poslodavac dogovara uslove na osnovu kojih će da rade”, pojašnjava Miroslav Vukajlović, pišu Nezavisne novine.
Nezavisne/Informer.ba
