Rak debelog crijeva drugi je uzrok smrtnosti, odmah iza karcinoma bronha kod muškaraca i dojke kod žena. Broj oboljelih iz dana u dan se uvećava povećanim brojem novih slučajeva i produženim životom oboljelih. Najčešće se javlja poslije 50. godine života. Sreće se i kod mlađih dobnih grupa, naročito kod onih bolesnika čiji su bliski srodnici bolovali od raka debelog crijeva. U nastanku raka debelog crijeva okrivljuje se savremeni način ishrane (ishrana sa malo vlakana, masna, konzervirana, dimljena jela…).
Rano otkrivanje raka debelog crijeva uvjet je njegovog sigurnog liječenja i izlječenja. Rak debelog crijeva otkriva se najčešće slučajno u toku sistematskih pregleda ili nakon tegoba koje tumor uzrokuje kod bolesnika. Sistematski pregledi obavezni su kod bolesnika iznad 45 ili 50 godina života, a kod porodične opterećenosti od raka debelog crijeva od 25. godine života.
Slab apetit
Rak debelog crijeva rezultat je nekontroliranog rasta pojedinih grupa ćelija, nastalih kao rezultat interakcije vanjskih i unutrašnjih faktora. U više od 95 posto slučajeva počinje u sluzničkom sloju crijeva u vidu jedva primjetnih adenomatoznih polipa, čija se veličina tokom dužeg vremena postepeno uvećava.
Rjeđe se ispoljava kao takozvani flat adenomi, ravne polipoidne tvorbe. Organizam se godinama i uspješno bori s tumorom, sve dok ne dostigne veličinu veću od tri centimetra. Liječenje maligne bolesti debelog crijeva sigurno je kada se on otkrije, kada je velik dva centimetra, kada je njegovo lokalno odstranjivanje najbolji izbor.
Značaj procjene anamnestičkih podataka zavisi od veličine tumora. Rast tumora iz sluzničkog sloja crijeva ide prema lumenu crijeva i postepeno ga sužava. Posljedica toga je sve otežaniji prolazak crijevnog sadržaja kroz tumorom sve više suženi dio crijeva, što rezultira nadimanjem, slabijim apetitom, zatvorom.
Javljaju se bolovi u trbuhu, koji su grčevitog karaktera, a nastaju pojačanom peristaltikom, kojom crijevo pokušava savladati prepreku. Zatvor se s vremenom smjenjuje sa proljevom, jer kroz suženi segment može proći samo tečan sadržaj. Kada rast tumora skoro sasvim suzi lumen crijeva, zatvori su sve rjeđi, a proljevi dominiraju.
Prepoznati znakove
U momentu kompletne opstrukcije lumena crijeva dolazi do zatvora, zapetljaja crijeva, a to zahtijeva hitnu operaciju. Kada je tumor viši od tri centimetra, dolazi do njegovog raspadanja, koje počinje u sredini, što rezultira krvarenjem. To krvarenje je u početku nevidljivo, takozvano okultno. Ispoljava se sve većom malaksalošću bolesnika, dok se ne otkrije anemija, koja se često miješa s drugim oboljenjima, pogotovo kod žena.
Srednje uznapredovali tumor daje krvarenje putem stolice. Za svoj rast tumor od organizma oduzima najveći dio hranjivih materija. Raspadanje tumora izaziva trovanje organizma nekrotičnim tumorskim sadržajem.
Ljekar dijagnostičar ne smije predvidjeti značaj navedenih znakova bolesti, odnosno znakove tumora proglasiti drugim oboljenjem i skrenuti pažnju na drugi problem, u čemu se gubi dragocjeno vrijeme.
Endoskopija
Značaj endoskopije u dijagnostici tumora debelog crijeva je veliki, možda i odlučujući. Endoskopskim aparatom direktno se posmatra unutrašnjost crijeva, lokalizacija, veličina i oblik tumora te stepen opstrukcije lumena crijeva. Pri tome se uzme biopsija, koja otkriva pravu prirodu oboljenja.
Tumorski markeri
Vrijednost tumorskih markera uvećana je kod uznapredovalog stadija bolesti. Njihovi preoperativni i postoperativni nalazi od značaja su za praćenje evolucije bolesti. Odstranjivanjem tumora njihova vrijednost se normalizira. Povećanje vrijednosti markera znak je ponovnog javljanja oboljenja.
Avaz/Informer.ba
